Ανασκαφές Δισπηλιού

Το Δισπηλιό είναι ένας λιμναίος οικισμός στην Καστοριά που ανασκάπτεται από το 1992 από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας Γ. Χ. Χουρμουζιάδη. Βρίσκεται δίπλα στη λίμνη της Καστοριάς 7 χλμ. πριν από την πόλη στη θέση «Νησί» σε μια περιοχή όπου έχει κτιστεί η μικρή εκκλησία της Ανάληψης. Παρότι η ανασκαφή ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα ο οικισμός είχε εντοπιστεί προπολεμικά, στη δεκαετία του 1930 από τον Α. Κεραμόπουλο, Δυτικομακεδόνα, στην καταγωγή, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ανακάλυψή του έχει μια παραμυθένια διάσταση. Σε μια χρονιά ξηρασίας που το νερό της λίμνης είχε υποχωρήσει αρκετά, ο Κεραμόπουλος παρατήρησε την ύπαρξη υπολειμμάτων ξύλινων πασσάλων που προεξείχαν από το νερό και μαρτυρούσαν την παρουσία, κάποτε, στην ίδια θέση ενός οικισμού του οποίου αποτελούσαν μέρος. Οι σύγχρονοι κάτοικοι της περιοχής, παράλληλα, του έδειξαν τα λίθινα εργαλεία που μάζευαν από το βυθό της λίμνης. Κατάλαβε, αμέσως, ότι ήταν προϊστορικά και ξεκίνησε μια ανασκαφή που απέδωσε μεγάλο αριθμό παρόμοιων εργαλείων.